Mantık Derneği

Paydaşlar: Toplum ve Siyaset Felsefesi Derneği, Mantık Derneği ve Akdeniz Üniversitesi Felsefe Bölümü

Sempozyum Tarihi: 30-31 Ekim 2024
Yer: Akdeniz Üniversitesi, Edebiyat Fakültesi, Bumin Kağan Konferans Salonu

Başvuru ve ayrıntılar: http://cagdassiyasetsempozyumu.great-site.net/index.html?i=1

Olumsuzlama veya değilleme (negation), anlambilimsel bir karşıtlık işlecidir. Bu işlecin görevi, bir ifadeyi, bu ifadeye karşıt anlam taşıyan bir ifade ile ilişkilendirmektir. Olumsuzlama işleci hayvan dillerinde bulunmamaktadır. Çeşitli hayvan türlerine reddetme, inkâr etme ve hatta var olmama gibi kavramlar öğretilebilse de doğruluk değeri değiştirici bir işleç olarak değillemenin hayvan dillerine tanıtılamadığını gösteren araştırmalar bulunmaktadır. Buna karşın her insan dilinde değilleme başlıca bir kurucu öğe olarak yer almaktadır. Bu bakımdan, olumsuzlama insan dillerini hayvan dillerinden ayıran temel özelliklerdendir ve dilbilimsel açıdan reddetme, çelişki kurma, doğruluk değeri oluşturma/değiştirme gibi insani dilbilimsel sistemlerin pek çok temel özelliğinin kurucu öğesidir.
Olumsuzlama, dilbilimsel açıdan farklı kategorilerde (zarflar, fiiller, bağlaçlar, nicelik belirteçleri, ekler) ve insan konuşma etkinliğinin çeşitli bölümlerinde ortaya çıkmaktadır. Morfoloji, sözdizimi, mantıksal biçim ve anlambilim ilkelerinin yanı sıra dil edinimi ve cümle işleme süreçleriyle doğrudan bağlantıları bulunmaktadır. Bu bakımdan olumsuzlama, doğal dilde sahip olduğu önemli roller nedeniyle, dilbilim, mantık, bilişsel bilimler ve edebiyat teorisinin konu alanına girmektedir.
Diğer taraftan olumsuzlama işlecini ilgilendiren sahalar, bu işlecin rol oynadığı kuramsal etkinlikler göz önünde bulundurulduğunda oldukça genişlemektedir. Örneğin bilimlerde olumsuzlama, hipotez çürütmenin ve kuram yanlışlamanın kurucu öğesidir. Yine epistemolojide olumsuzlama, karşı veya sarsıcı delil oluşturmanın ve karşıolgusal durumları göz önünde bulundurmanın kurucu öğesidir ve bu bakımdan başta bilginin tanımı sorunu olmak üzere pek çok merkezi epistemolojik sorunun kaynaklarından biridir. Bu kapsamda, olumsuzlama işleci önemli bir disiplinlerarası çalışma sahasının konusunu oluşturmaktadır ve konuya dair uluslararası bilimsel literatür son yıllarda artan bir hızla genişlemektedir. Öyle ki, değillemenin bir bütün olarak tarihini ortaya çıkarmaya yönelik kapsamlı çalışmalar ortaya çıkmış ve hatta değillemenin mahiyetine yönelik antolojik çalışmalar dahi yapılmıştır. Bugün ise değilleme işleci doğal dil ve biçimsel diller bağlamında geniş ve seçkin bir literatüre konu olmaya devam etmektedir.
Bu çerçevede, “felsefe, bilim, dil ve mantıkta olumsuzlamalar” konulu etkinlik, sınırlandırıcı olmamakla birlikte, şu konuları kapsamaktadır:

Sempozyum Konu Başlıkları

1. Biçimsel mantıkta ve küme teorisinde olumsuzlamalar
2. Dilde olumsuzlamalar
3. Epistemolojik açıdan olumsuzlamalar
4. Etik tartışmalarda olumsuzlamalar